JEAN PHILIP DE TENDER

• “Journalistiek, dat is van alles”, zei de Nederlander Piet Heil in zijn “Werkwijzer voor journalistiek denken en doen”, een publicatie uit 1979. Die definitie ging toen misschien op, maar vandaag is dat allerminst het geval.
• Ik zetelde dit voorjaar in opdracht van de VLUHR, de Vlaamse Universiteiten en Hogescholen Raad,  in de commissie bachelor journalistiek. Samen met en paar collega’s hebben we drie hogescholen doorgelicht (Xios Hasselt, Erasmus Hogeschool Brussel en Plantijn Antwerpen). Een parallelle commissie lichtte de drie andere scholen door (Artevelde Gent, Howest Kortrijk en Thomas More Mechelen). Ik vond dat een ongemeen boeiende opdracht. Omdat je helemaal binnendringt in het onderwijs en écht in elk van die scholen hun DNA leert kennen. Mijn respect voor het onderwijs is alleen maar toegenomen. De VLUHR bezorgde de scholen een rapport. Het is in geen geval de bedoeling dat ik via deze blog feedback geef, maar de opdracht deed me hard nadenken.
• In elk van die scholen ging ik persoonlijk op zoek naar een visie op journalistiek. Een bijzonder complexe maar wel prangende vraag. Je leidt jongeren op om journalist te worden en dan moet je weten waar die journalistiek voor staat. Ik heb geen eenduidig antwoord ontvangen. Hoe kan het ook anders, heb ik vastgesteld, als het werkveld of de media zelf daar ook geen duidelijk antwoord op hebben ?
• En toch zullen we een breder debat over journalistiek moeten voeren en zal elk medium zijn visie moeten formuleren waar het echt voor staat. Daar zijn meerdere redenen toe. Twee vragen staan wat mij betreft centraal : wie betaalt het nieuws ? en wie maakt het nieuws ? En een aanvullende vormelijke  vraag : hoe vertel je het nieuws   ?
• Het begrip onafhankelijke media staat meer dan ooit onder druk : omwille van de commercie en omwille van de mondige burger zelf. Sommige (Amerikaanse) journalisten worden betaald op basis van het aantal hits op hun artikel. Hoe controversiëler de kop, hoe meer clicks, hoe dikker de premie. Precies daarom stel ik me keer op keer die vragen : wie betaalt ? wie maakt ?
• Om dezelfde redenen moet je burgerjournalistiek kritisch bekijken. Digitale media maken iedereen journalist. Dat brengt met bij het boek van Karel van den Berg , dat collega-commissielid Margo Smits me aanprees in de bibliotheek van Xios.

• Maar niet alleen wie betaalt ? en wie maakt ? is belangrijk; ook hoe je vertelt is cruciaal. En dan kan ik collega Bjorn Soenens alleen maar bijtreden :

“Dus creativiteit is elk saai of opwindend bericht in een mooi verhaal stoppen. Niet alleen vertellen wat je moet vertellen, doordringen tot je kijkers. We maken heel veel berichten over zoveel slachtoffers bij een bomaanslag in Afghanistan, zoveel slachtoffers bij een bomaanslag in Irak. Wat is de impact daarvan ? Nul. Omdat we braaf alle informatie, alle details willen geven. Storytelling ! Dat is passie. Dat vuur ontbreekt soms. Mensen zitten thuis niet te kijken als wij hier op de redactie. Die bakken intussen misschien een ei. Je moet kijkers pakken, erbij houden”.

• De twee boeken “Nieuws dat verzin je niet” en “Bedenk eens wat nieuws” zijn absolute aanraders. Voor wie nieuws maakt; en voor wie nieuws ondergaat.